Modyfikacja genetyczna jest czymś nowym dotąd niespotykanym w rolnictwie. Jakie mogą być w związku z tym nieprzewidywalne efekty takiej działalności dla środowiska naturalnego jak i zdrowia ludzi i zwierząt?
Każdy gatunek wykorzystywany przez człowieka uległ modyfikacjom genetycznym, np. kukurydza, która została zmodyfikowane w tak zasadniczy sposób, że bez pomocy człowieka nie może utrzymać się w środowisku, podobnie jak większość roślin uprawnych. Do tej pory organizmy modyfikowane były na drodze selekcji i rozmnażania. Losowo pojawiające się nowe cechy w potomstwie powstały w wyniku segregacji genów rodzicielskich podczas krzyżowania czy też spontanicznego powstawania nowych genów - czyli mutacji.
Biotechnologia pozwala na znaczne uproszczenie i skrócenie całego procesu hodowli nowej odmiany, polegające na możliwości wprowadzenia określonego genu lub kilku genów odpowiedzialnych za pożądaną cechę. Biotechnologia pozwala ominąć żmudny proces poszukiwania losowo pojawiającego się osobnika o pożądanych cechach.
Z drugiej strony jak każde inne narzędzie w rękach człowieka, tak i nowoczesna biotechnologia może być wykorzystana z pożytkiem lub szkodą dla człowieka i środowiska.. Rozpatrując korzyści i zagrożenia związane z rolniczą biotechnologią należy jednak rozpatrywać je w kontekście całościowym współczesnego rolnictwa. Należy zdać sobie sprawę z faktu, że rolnictwo jako takie od zawsze zmienia w sposób nieuchronny naturalne środowisko przyrodnicze.
Czy modyfikacja DNA może prowadzić do ubocznych efektów, których nie da się przewidzieć?
Niewiele albo wręcz żadna z aktywności człowieka nie jest do końca przewidywalna, jeżeli chodzi o pośrednie i odległe w czasie oddziaływanie. Nie powinno to jednak oznaczać, że świadomość braku 100% pewności ma paraliżować naszą działalność. Przywoływanie przez wielu przeciwników biotechnologii przykładu z DDT jest demagogią. Prawdą jest, że po wielu latach stosowania DDT stwierdzono jego negatywne efekty zdrowotne i środowiskowe, co doprowadziło do zakazu jego stosowania i wynalezienia innych środków o znacznie zmniejszonej toksyczności. Nie należy jednak zapominać, że DDT jaki pierwszy na masową skalę stosowany pestycyd uratował miliony ludzi, którzy bez DDT umarliby na malarię lub z głodu powodowanego klęskami szarańczy czy innych szkodników. Jak pokazuje historia każdy postęp ma swoją cenę, jednakże przy podejmowaniu istotnych decyzji ważny jest określenie balansu zysków i strat.
Jak powiedział twórca zielonej rewolucji Norman Borlaug człowiek stracił szanse na życie zgodne z naturą około 10 tysięcy lat temu, gdy ze zbieracza i łowcy stał się rolnikiem Nie oznacza to oczywiście zgody na bezmyślne niszczenie środowiska. Organizmy GMO dopuszczone do obrotu po bardzo rygorystycznych badaniach, są jak dotąd najskrupulatniej badanymi roślinami w historii. W czasie wieloletniej uprawy i użytkowania trasnsgenicznych odmian soi i kukurydzy w USA jako żywości i paszy, obejmującego dziesiątki milionów konsumentów, nie stwierdzono ani jednego udokumentowanego medycznie przypadku, negatywnego wpływu tych produktów na zdrowie ludzi.
Dlaczego uprawiane są rośliny GM?
Biotechnologia rolnicza umożliwia produkcje upraw, które dają wyższy plon niż ich konwencjonalne odpowiedniki, wymagają użycia mniejszej ilości pestycydów i nawozów i są odporne na choroby czy chwasty. Niektóre nowe odmiany wytwarzane przy pomocy biotechnologii mają lepsze możliwości przetrwania w suchej glebie czy też są odporne na mróz.
Dlaczego produkowana jest żywność GM?
Żywność GM została wprowadzona na rynek ze względu na wymierne korzyści zarówno dla producentów jak i konsumentów. Cena produktu jest niższa a korzyści wyższe zwłaszcza pod względem wartości odżywczych czy tez odporności, czy tez obu tych cech jednocześnie.
Czy uprawy GM mogą wyżywić świat?
Biotechnologia nie przestaje być najdynamiczniej adaptowaną w historii rolnictwa technologią biorąc pod uwagę oferowane korzyści ekonomiczne i socjalne dla rolników i społeczeństwa, a w szczególności dla 5 milionów ubogich rolników w krajach rozwijających się. Biotechnologia może znacznie ułatwić życie tym rolnikom poprzez skrócenie czasu jaki spędzają na swoich polach i pomagając w ich walce z biedą.
Zakłada się że światowa populacja wzrośnie do 8 miliardów ludzi do 2020 roku, a zapotrzebowanie na żywność podwoi się. Technologia GM może pomóc w walce z niedoborami żywności poprzez usprawnienie rolnictwa w krajach rozwijających się np. dzięki uprawie roślin GM na glebach, na których do tej pory nie można było prowadzić upraw ze względu na wysokie zasolenie.
Czy produkty GM mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka?
Zostało przeprowadzonych ponad 25 000 doświadczeń polowych na ponad 60 rodzajach upraw w 45 krajach Naukowcy nie odkryli żadnych długofalowych skutków dla konsumentów, zwierząt czy tez środowiska
Odpowiedź Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na temat żywności GM brzmi: „Żywność GM dostępna obecnie na międzynarodowym rynku została dopuszczona pod względem bezpieczeństwa i nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi. Dodatkowo, żadne negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego nie zostały odnotowane po spożyciu tego typu żywności w populacji krajów, które dopuściły na swój rynek żywność GM.
Jakie są skutki upraw GM dla środowiska?
Aktywiści anty-GMO stawiają pytania na temat możliwości współistnienia upraw GM i upraw konwencjonalnych a także możliwości przenoszenia genów. Przekrzyżowanie jest normalnym procesem zachodzącym pomiędzy roślinami i fakt, ze roślina GM może przenosić geny do innej rośliny nie oznacza , że stanowić to będzie negatywną konsekwencję dla środowiska. Udane współistnienie pomiędzy różnymi systemami produkcji rolnej wymaga procedury związanej z określeniem ryzyka i rolnicy uprawiający rośliny GM oraz rolnicy uprawiający rośliny konwencjonalne wdrażają obowiązujące zasady.
Czy uprawa odmian GMO zagraża bioróżnorodności i prowadzi do eliminacji wielu gatunków flory i fauny?
Często argumenty tego rodzaju są formułowane w oderwaniu od rzeczywistości; jest oczywistością, że wraz z rozwojem hodowli roślin coraz większe obszary upraw obsiewane są jedną lub kilkoma odmianami danego gatunku. Jest to zjawisko ściśle związane z rozwojem hodowli roślin i odmiany GMO nie wnoszą tutaj nic nowego. W Europie również i w Polsce, uprawa lokalnych odmian zakończyła się kilkadziesiąt lat temu. Zatem zmniejszenie bioróżnorodności w rolnictwie jest faktem i odmiany GMO mają na ten fakt taki sam wpływ jak wszystkie inne produkty hodowli roślin. Można i należy przeciwdziałać procesowi mieszania zmienności genetycznej naszych roślin uprawnych czyli tzw. erozji genetycznej. Odmiany transgeniczne jako element intensyfikacji produkcji rolniczej, przeciwko której obrońcy przyrody również gwałtownie protestują, umożliwia pozostawienie poza użytkowaniem rolniczym coraz większych obszarów kraju (przywrócenia na nich naturalnych biocenoz).
